Ik heet je welkom voor een bijzonder moment. Samen met anderen maar misschien wel alleen. Waar je op dit moment ook bent. Weet je welkom om de herinnering aan onze overleden dierbaren in het licht te zetten in deze speciale tijd. Want een speciale tijd ís het. De maand november is een maand van herdenken, die start met Allerzielen op 2 november en tijdens de laatste zondag van de maand met Eeuwigheidszondag wordt afgerond. Gedurende de maand zijn er tal van herdenkingsactiviteiten in het land.
Allerzielen
Allerzielen is een traditie waarbij we teruggrijpen op eeuwenoude rituelen. Want is het niet zo dat rituelen uit een ver verleden, hun waarde hebben bewezen en ons steun geven? Wij mogen ons veilig en vertrouwd voelen daar waar we geconfronteerd worden met gebeurtenissen in het leven die te groot zijn om te bevatten, waar we met lege handen staan. Hoewel we allemaal onze eigen persoonlijke verliezen beleven, is er iets wat ons verbindt. Is er naast dat unieke, persoonlijke aspect iets dat groter is, verder reikt; iets universeels. Juist nu mogen wij dàt voelen.
Zielenheil
In veel religieuze tradities en spirituele stromingen is het al eeuwenlang de gewoonte om overledenen te herdenken. Zo is Allerzielen een eeuwenoude Rooms katholieke traditie. In de veertiende eeuw werd Allerzielen een algemene herdenkingsdag voor alle gelovigen en een gezamenlijke dodenmis op 2 november moest het zielenheil van alle overledenen veiligstellen.
Eeuwigheidszondag
De protestantse stroming ontstond pas in de zestiende eeuw en zij kennen het gebruik van een Allerzielenviering op 2 november niet. Protestanten geloven niet dat de nabestaanden invloed hebben op wat er na het overlijden gebeurd. Herdenken heeft voor hen dan ook niets te maken met het zieleheil van overledenen. Wel worden, in de tweede helft van november, op de laatste zondag van het kerkelijke jaar, de zogenoemde Eeuwigheidszondag de overledenen binnen een gemeente herdacht.
Voor de meeste mensen draait het vandaag de dag niet meer zozeer om het zielenheil van de overledenen, maar meer om eerbetoon en herinnering. En zo herdenken wij in deze tijd die mensen die niet meer bij ons zijn en die ons zo lief waren. Wij mogen even stilstaan en ruimte maken voor onszelf en die betekenisvolle ander.
Nieuwe inzichten
Als je rouwt om iemand die er niet meer is, kan het alleen maar donker voelen van binnen en dan denk je misschien dat je nooit meer plezier kunt beleven of nooit meer warm kunt lopen voor iets. Het is goed te weten dat, als het alleen maar donker lijkt, er diep van binnen nieuwe inzichten worden geboren. Nieuwe inzichten die tot nieuwe mogelijkheden worden. Het vraagt wel van ons, dat we dat proces de tijd geven, de tijd die het nodig heeft. Het is als in de winter; de bomen hebben hun bladeren verloren, het is kaal en de natuur ziet er levenloos uit. Toch is het juist in deze tijd dat er voorbereidingen plaatsvinden op de lente. In het verborgene wordt er iets nieuws voorbereid. Altijd is er in het voorjaar die vervulde belofte van de natuur die zich opricht naar het Licht.
In het licht van het leven
En juist daarom is het goed om stil te staan en te herdenken. Om jouw partner, je vader of moeder, een kind, opa of oma, een vriend of vriendin te herdenken en te herinneren. En misschien zijn we dan ook in staat om even uit te stijgen boven ons dagelijks bewustzijn en te voelen, te ervaren, of op één of andere manier gewaar te worden hoe sterven in het licht van het leven een plaats en betekenis heeft die verder reikt.
Ik wens je toe dat je in deze tijd de verbinding mag voelen met jouw dierbaren die een plaatsje hebben in je hart. In het vertrouwen dat je er door bemoedigd en bekrachtigd wordt.
Ineke Koedam is oud hospice coördinator, spreekt en schrijft over sterven, het stervensproces en orgaandonatie. Zij is initiatiefnemer van het Landelijk Expertisecentrum Sterven en is docent aan de Post-HBO intensive ‘Omgaan met Sterven’.