‘Kijk, zijn voeten maken een dansje… de zin van muziek aan het levenseinde’ door Yolanthe Cornelisse
Muziek maakt gezond’ schrijft Yolanthe Cornelisse aan het eind van haar boek. Cornelisse is muziektherapeut en speelt voor stervenden. Ze gebruikt daar diverse muziekinstrumenten voor. Zoals een kleine lier en een reverieharp.
Als muziek gezond maakt, waarom is muziek dan zo’n belangrijk onderdeel van het stervensproces? Doodgaan en gezond maken is op het eerste gezicht immers in tegenstelling met elkaar. Met ‘gezond maken’ bedoelt de auteur vooral ‘heel worden’. Wanneer stervenden helemaal kunnen opgaan in de eigen gekozen muziek en hebben zij daar positieve gedachten bij. Ze beseffen dat het einde van hun leven nabij is, ervaren fysieke, sociale of psychische problemen en hebben vaak vragen op spiritueel gebied. Een gesprek kan helpen, maar ook muziek maakt dat je kunt stilstaan bij persoonlijke vraagstukken. Muziek is immers rechtstreeks verbonden met de gevoels- en belevingswereld. En muziek heeft vaak een effect op de ademhaling. Mensen worden rustig, ze kunnen zich afsluiten van de omgeving of – met andere muziek – juist beter contact maken met de omgeving. Zowel gesprekken als muziek maken dat stervenden het ‘wachten op de dood’ kunnen veranderen in ‘het voorbereiden op de dood’. Zij worden niet meer beter maar wel ‘heler’.
Bij stervenden vallen langzaamaan steeds meer lichaamsfuncties uit. Het gehoor blijft als laatste intact. Muziek kan een troostende heilzame werking hebben. Het heeft ook een stromend verbinden karakter waardoor mensen meer draagkracht ervaren bij het stervensproces. Muziek geeft ontspanning en wakkert het ‘gelukshormoon’ aan. De muziekkeuze is heel persoonlijk en dat maakt dat Cornelisse beschikt over een breed repertoire, Van het Avé Maria tot Duitse schlagermuziek.
Cornelisse geeft in haar boek een voorbeeld van een man waarvan zij wist dat hij van Keltische muziek hield. Toen hij op een ochtend deels verlamd was en zijn ene hand helemaal was verkrampt, begon ze zijn lievelingsmuziek voor hem te spelen. Zijn hand ontspande en zijn voeten bewogen. ‘Zijn voeten maken een dansje’ zei de echtgenoot van de man die naast het bed kwam staan en ook ontspande door de muziek.
Er zijn speciale instrumenten waarmee natuurgeluiden kunnen worden nagebootst. Zoals de oceandrum, de regenstick en de windharp. Wanneer mensen dit horen, dan geeft dit geluid hetzelfde effect als wanneer ze de zee horen of in het bos lopen. Dat geeft hen een rustig ontspannen gevoel.
Ondanks alle positieve ervaringen die muziek kan geven, zijn er situaties waarin muziek beter achterwege gelaten kan worden. Bijvoorbeeld bij iemand die in coma ligt. Of wanneer iemand gevoelig is voor wanen of hallucinaties. Aan mensen met een niet Nederlandse achtergrond kun je het beste vragen of zij muziek op prijs stellen.
In alle andere gevallen heeft muziek waarde. Het geeft troost, ontspant en brengt verlichting. En daarmee geeft het zin aan het einde van het leven. Dat maakt het boekje (100 pagina’s) waardevol voor stervenden, naasten, mantelzorgers, therapeuten en personeel en vrijwilligers in hospices.