Ik zie mezelf als stof dat danst – dansend met het leven, dat in mij levend en tegelijk stervend is, elke dag opnieuw, opbloeien, zijn en afnemen, sterven en opgenomen worden, om weer opnieuw op te bloeien, van moment tot moment, een lief leven lang.
Dit zijn de titel en ondertitel van het werkstuk waarmee ik de opleiding ‘Omgaan met sterven’ afrondde.
Een verrijkende opleiding, waar ik met alle openheid aan begon. Ik heb weliswaar 20 jaar geleden enige tijd in een hospice gewerkt maar heb me daarna niet meer beziggehouden met stervensbegeleiding. Als yogadocent ging juist mijn interesse uit naar sterven in het dagelijkse leven.
Daarom stelde ik bij de start van de opleiding mezelf als leervraag:
Welke aspecten van sterven zijn er, juist in het dagelijks leven? Ik wil het sterven weghalen van het uiteindelijke sterfbed en vertrouwdheid en verbinding maken met wat sterven kan zijn in het volle leven. Zo heb ik in de negen maanden van de opleiding (wat een symbolische rijpingsperiode) me intens verbonden met de diepe gelaagdheid die de wereld van sterven kent.
Via verlangen en angst, overgave en vertrouwen, verliezen en afscheid nemen onderzocht ik de emotionele laag. Via adem en yoga de lichamelijke laag, terwijl het overdenken van teksten van schrijvers/filosofen/heilige teksten mij bij de mentale laag brachten. Ten slotte hebben de inkeer, de stilte en het hele proces van verbinden met sterven in het volle leven me dichter gebracht bij het spirituele aspect van sterven.
De professionele en betrokken begeleiding die de docenten Els den Outer en Ineke Koedam gaven, nodigde alle studenten uit om hun eigen ontwikkelingsweg te gaan.
Geïnspireerd door Rainer Maria Rilke wacht ik nu geduldig op wat zich verder ontwikkelt:
Men moet de dingen
de eigen stille
ongestoorde ontwikkeling laten
die diep van binnenuit komt.
De afbeelding hierbij is van Edward Hopper – Sun in an empty room
Hopper zei: ‘Wat ik werkelijk schilderen wilde, was het zonlicht op de zijkant van het huis. Want de enige hoop voor de mens was voor Hopper het licht van de zon, en daarmee staat hij in een lange traditie waarin het licht als metafoor van de waarheid wordt gezien. Op al zijn schilderijen gaat het om het licht, veelal zonlicht, dat zorgt voor dat stille moment van verhoogd bewustzijn voor de vreemdheid en duidelijkheid der dingen.’
Afronding opleiding Omgaan met sterven
Doorn, juni 2017, Caroline Brand